Szacuje się, że w krajach europejskich na bóle migrenowe cierpi obecnie około 17% kobiet i 8% mężczyzn. W poniższym artykule, wyjaśniamy, czy dieta ketogeniczna może zredukować częstotliwość występowania tego schorzenia.

Czym jest migrena i jakie są jej objawy?

Migreną nazywamy przewlekłe schorzenie o podłożu neurologicznym, którego cechą charakterystyczną jest częste występowanie epizodycznych bólów głowy. Objawami towarzyszącymi bólom migrenowym są również nudności, wymioty, nadwrażliwość na określone bodźce (m.in. światło i dźwięk), zaburzenia snu oraz przewlekłe zmęczenie.

Rola diety w leczeniu migreny

Migrena jest zjawiskiem bardzo złożonym i wielowymiarowym. Na jej wystąpienie wpływać mogą liczne uwarunkowania genetyczne, jak i środowiskowe. Czynnikiem znaczącym, mającym wpływ na pojawienie się objawów migrenowym, jest m.in. niewłaściwy sposób odżywiania się pacjenta, otyłość, złe nawyki żywieniowe i brak aktywności fizycznej. Co więcej, epizody migrenowe nasilać mogą się po spożyciu określonych produktów - m.in. alkoholu, kawy, serów, potraw smażonych i wysokoprzetworzonych, także bogatych w glutaminian sodu.

Badania dowodzą jednocześnie, że dobrze zbilansowana i opracowana dieta może wspomóc leczenie lub całkowicie wyeliminować objawy migreny. Za jedną z najbardziej obiecujących form terapii schorzenia uznaje się dietę ketogeniczną.

Czym jest dieta ketogeniczna i jak wpływa na bóle migrenowe?

Dieta ketogeniczna należy do diet wysokotłuszczowych, a zarazem niskowęglowodanowych. Opiera się na wysokiej podaży zdrowych tłuszczy (nawet 70% udziału energii w diecie), średniej ilości białka (20-25%) i znacząco ograniczonej podaży węglowodanów (do 50 g w ciągu doby). Jej dobroczynne działanie odnotowano dotychczas w przypadku leczenia schorzeń neurologicznych - m.in. padaczki, drgawek i innych chorób mózgu. Terapeutyczne oddziaływanie diety keto na stany chorobowe związane z epilepsją pozwoliły w ostatnim czasie dowieść, że dieta keto może zapobiegać, leczyć i łagodzić objawy zespołów bólów migrenowych. 

Ograniczenie w diecie ketogenicznej podaży węglowodanów (źródła wartości energetycznej) sprawia, że ilość glukozy dostarczanej do organizmu jest niewystarczająca. Alternatywnym źródłem energii stają się wówczas tzw. ciała ketonowe - wytwarzane w wątrobie związki ketogenne, które - jak udowadniają wyniki badań - korzystnie wpływają na funkcjonowanie i pracę ośrodkowego układu nerwowego.

Dieta keto w zapobieganiu migreny - stan badań i wnioski

W świetle aktualnych badań stwierdzić można, że stan ketozy - charakterystyczny dla diety ketogenicznej - prowadzi do zwiększenia poziomu GABA  - tj. neuroprzekaźnika hamującego układ nerwowy - w mózgu człowieka i niższego stężenia glutaminianu. Naukowcy dowodzą, że może przyczynić się to do zmniejszenia dolegliwości bólowych związanych z występowaniem u pacjenta migreny. U osób, które na co dzień borykają się z bólami migrenowymi - jak wyjaśniają eksperci - zaobserwować można nieprawidłowy sposób funkcjonowania mitochondriów, a także upośledzenie metabolizmu tlenowego i energetycznego oraz zaburzenia transportu glukozy do mózgu. Stosowanie diety keto pozwala natomiast na uzyskanie poprawy w zakresie funkcjonowania komórek mitochondrialnych oraz wpływa na regulację produkcji reaktywnych form tlenu. Dieta ketogeniczna wzmacnia również metabolizm energetyczny - stymuluje wzrost produkcji energii w trakcie oddychania tlenowego, poprawia jego wydolność oraz eliminuje lub w znacznym stopniu ogranicza zjawisko stresu oksydacyjnego.

Jak dieta keto wpływa na bóle migrenowe?

Badania potwierdzają, że ciała ketonowe powstające wskutek stosowania diety ketogenicznej mają zdolność przywracania właściwej pobudliwości mózgu i jego metabolizmu energetycznego, zapobiegając przy tym mózgowym stanom zapalnym występującym m.in. u osób cierpiących na migreny. Dokładny mechanizm działania diety keto na bóle migrenowe pozostaje wciąż w pełni niezbadany i niewyjaśniony; niewątpliwie potrzebne są dalsze badania. Naukowcy pozostają jednak zgodni co do kilku tez dotyczących tego, jak dieta keto może oddziaływać na pacjenta borykającego się z objawami migreny. Zdaniem specjalistów dieta ketogeniczna:

Bibliografia:

1. Lorenzo D. C. i in.: A ketogenic diet normalizes interictal cortical but not subcortical responsivity in migraineurs, BMC Neurology 2019 19:136.
2. Barbanti P, Fofi L, Aurilia C, Egeo G, Caprio M. Ketogenic diet in migraine: rationale, findings and perspectives. Neurol Sci. 2017 May;38(Suppl 1):111-115.
3. Gross EC, Klement RJ, Schoenen J, D'Agostino DP, Fischer D. Potential Protective Mechanisms of Ketone Bodies in Migraine Prevention. Nutrients. 2019 Apr 10;11(4):811
4. Gazerani P.: Migraine and Diet. Nutrients. 2020 Jun 3;12(6):1658.
5. Altamura C, Cecchi G, Bravo M, et al.: The Healthy Eating Plate Advice for Migraine Prevention: An Interventional Study. Nutrients. 2020; 12(6):1579.
6. Gazerani P.: A Bidirectional View of Migraine and Diet Relationship. Neuropsychiatr Dis Treat. 2021 Feb 11;17:435-451.