Witamina D jest bardzo ważną substancją dla organizmu człowieka, dlatego warto systematycznie kontrolować jej stężenie w organizmie. Ani niedobór, ani nadmiar witaminy D nie jest pożądany – w obu przypadkach może to mieć nieprzyjemne konsekwencje. Dlatego przedstawiamy najczęstsze objawy niedoboru witaminy D oraz skutki uboczne.

Rola witaminy D 

Podstawową funkcją witaminy D w organizmie człowieka jest regulowanie metabolizmu wapnia i fosforu oraz udział w mineralizacji kości. Witamina D jest wyjątkowa, ponieważ obie formy tej witaminy, cholekalcyferol (syntetyzowany w skórze lub otrzymywany z pożywienia) i ergokalcyferol (pochodzący z ergosterolu w drożdżach i grzybach papryki) są dalej przekształcane w związki podobne do hormonów. Głównym źródłem witaminy D jest biosynteza cholekalcyferolu z 7-dehydrocholesterolu, pod wpływem promieniowania UV w skórze, a następnie dieta dostarczająca zarówno witaminy D3, jak i D2. Witamina D (D2 i D3) nie ma działania biologicznego. 

Są materiałem wyjściowym i przechodzą ten sam cykl zmian w organizmie, który wytwarza aktywny metabolit. Witamina D i jej aktywna forma są rozpuszczalne w tłuszczach. Ich krążenie w surowicy jest możliwe dzięki białkom wiążącym witaminę D. Witamina D odpowiada za prawidłowy rozwój i mineralizację kości. Odgrywa ważną rolę w regulacji metabolizmu wapnia i fosforu w ustroju. Zwiększa wchłanianie tych pierwiastków z przewodu pokarmowego i kompensuje nieprawidłowe stosunki wapnia do fosforu. Witamina D jest niezbędna w procesie kostnienia (wspomagając przemianę fosforu organicznego w fosfor nieorganiczny) oraz w tworzeniu związków niezbędnych do budowy kości. Ogólnie rzecz biorąc, budowa kości polega na tworzeniu tzw. macierzy kostnej składającej się z kryształów siateczkowatych (opartych na tkance łącznej) oraz jonów wapnia i fosforu zdeponowanych w postaci hydroksyapatytu.

Jakie są objawy niedoboru witaminy D?

Istnieje wiele publikacji naukowych pokazujących, że niedobór witaminy D wpływa na wiele problemów zdrowotnych. Niezależnie od wieku witamina D ma ogromny wpływ na organizm człowieka. Niedobory tej witaminy, powszechne w krajach północnych, związane są ze zbyt małymi kątami nasłonecznienia, co uniemożliwia produkcję cholekalcyferolu w skórze. Badania epidemiologiczne pokazują, że większość dorosłych ma niewystarczający poziom witaminy D. Stężenia witaminy D i jej metabolitów można określić z surowicy. Lekarz decyduje o wskazaniach do badania i może zalecić badanie na podstawie zgłaszanych przez pacjenta objawów oraz wyników innych badań, w tym badania wizytowego.

Czym grozi przedawkowanie?

Zbyt dużo witaminy D, znanej również jako hiperwitaminoza witaminy D, może stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia. Dlatego najlepiej omówić to z lekarzem przed przyjęciem jakichkolwiek suplementów. Przyjmowanie zbyt dużej ilości witaminy D może prowadzić do wysokiego poziomu wapnia we krwi, co może powodować objawy fizyczne, takie jak częste oddawanie moczu, osłabienie, nudności i wymioty. Może również powodować problemy z nerkami lub kośćmi.

Źródła witaminy D w jedzeniu

Organizm ludzki może samodzielnie wytwarzać witaminę D, która jest częścią syntezy skóry pod wpływem promieniowania słonecznego. Naturalna produkcja zachodzi w komórkach naskórka. Warto zauważyć, że synteza skórna wystarcza do zaspokojenia zapotrzebowania organizmu na witaminę D. Ale nie można tego robić przez cały rok z powodu braku pór roku i światła słonecznego. Również stosowanie kremów z filtrami UV może zaburzać produkcję witaminy D w skórze (nie należy jednak rezygnować z ochrony przeciwsłonecznej). Dieta powinna zawierać pokarmy bogate w witaminę D. Są to głównie produkty pochodzenia zwierzęcego. Jednak, aby zapobiec niedoborom, substancja ta jest dodawana do wielu innych produktów spożywczych. Witamina D jest bogata m.in. w płatki śniadaniowe, margarynę czy sok pomarańczowy. 

Zasady suplementacji witaminy D u kobiet w ciąży

Naukowcy odkryli, że witamina D3 nie tylko wzmacnia kości i zapobiega krzywicy, ale także chroni przed różnymi chorobami, w tym rakiem, cukrzycą, astmą, stwardnieniem rozsianym, chorobami układu krążenia, a nawet autyzmem. Dlatego niedobór witaminy D może powodować, a nawet przyczyniać się do tych chorób. Jednocześnie okazuje się, że nie dostarczamy wystarczającej ilości witaminy D3 – jej niedobór jest powszechny u kobiet w ciąży i noworodków (z wielu powodów wymienionych poniżej). Powstaje pytanie: czym jest ta sekretna witamina, jak może być tak wszechstronna, ile to jest, ile to jest? Według naukowców przyjmowanie 2000 IU witaminy D3 dziennie może prawie całkowicie wyeliminować przeziębienia i grypę. Naukowcy spekulują, że dramatyczny wzrost zachorowalności na autyzm, astmę i cukrzycę typu 1 u dzieci w ciągu ostatnich 20 lat mógł być spowodowany powszechnymi opiniami, że niemowlęta i kobiety w ciąży powinny unikać ekspozycji na słońce. Konsekwencją unikania słońca jest niedobór witaminy D, który może przyczyniać się do tych chorób.

Kiedy jest najlepszy czas na przyjmowanie witaminy D?

Witamina D w postaci suplementów diety to jeden z najskuteczniejszych sposobów na dostarczenie organizmowi odpowiedniej dawki tej substancji. Preparaty występują w wygodnej formie kapsułek, tabletek, żelków, kropli lub aerozoli. Często zawierają również inne składniki, które wspomagają pracę różnych narządów w organizmie.  W jakiej porze najlepiej ją przyjmować?
Dobrze pamiętamy, że witamina D to substancja rozpuszczająca się w tłuszczach. Dlatego najlepiej przyjmować go z posiłkami. Czy to ważne, abyśmy przyjmowali witaminę D rano czy wieczorem? Jeśli chcemy uniknąć nieprzespanej nocy, to absolutnie. Witamina D bierze udział w naszym śnie. Hormonem odpowiedzialnym za nasz sen jest melatonina. Dzięki temu szybko zasnęliśmy i obudziliśmy się wypoczęci. Jednak witamina D zaburza jego produkcję. W tym celu zaleca się suplementację posiłkiem w pierwszej połowie dnia. Nie należy przerywać przyjmowania witaminy D w nocy i przed obiadem, ponieważ możemy mieć problemy z zaśnięciem.

Źródła:
1. https://www.wbc.poznan.pl/ 
2. http://wnoz.sggw.pl/